Yeterlilik Testleri - YT (Proficiency Testing - PT) veya Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma - LAK (Inter Laboratory Comparisons - ILC); birden fazla laboratuvarın kendi analiz performanslarını değerlendirdikleri ve çalışma metotlarını valide etmek amacıyla katıldıkları testlerdir.

Laboratuvarlar arasındaki önemi ve avantajları TS EN ISO / IEC 17025 standardı ve ilgili EA, ILAC, IAF kılavuzlarında da belirtilmiştir ve ISO 17043 standartları gerekliliklerine göre yapılır. Akredite olan veya olmak için başvuru yapan tüm laboratuvarların akreditasyon kapsamındaki ölçüm büyüklükleri ile ilgili PT programına başvurmaları ve geçerli sonuçlar elde etmiş olmaları TÜRKAK tarafından aranan bir gerekliliktir.

Yeterlilik testleri akreditasyon kurumlar veya bu konuda yeterliliği olan bağımsız kuruluşlar tarafından düzenlenir.

Laboratuvarlar; öncelikle performans kalitelerini arttırmak, analiz sonuçlarının doğruluğunu değerlendirmek ve aldıkları sonuçları raporlamak adına düzenli olarak yeterlilik testlerine katılmalıdırlar. Yeterlik testlerine katılım sıklığı; metoda, yapılan analizin önemine, alınan sonuçların geçerlilik performansına göre belirlenmelidir.

• ISO 17025 standardı kapsamındaki laboratuvarların akreditasyonu için önemli bir gerekliliğin yerine getirilmesini sağlar.
• Laboratuvarlar; kendi ölçüm performansını diğer laboratuvarlar ile karşılaştırır. (ISO / IEC 17043)
• Sürekli olarak gösterilen iyi performans ve test sonuçları, laboratuvarın itibarını ve güvenilirliğini arttırır.
• Laboratuvarların girdikleri test sonuçları geçerli ve yeterli değilse SRM ürünleri ile iyileştirme çalışmaları yürüterek performansını geliştirme olanağı sağlar.
• Analitik sonuçlar ile ilgili anlaşmazlıkların çözümünü kolaylaştırır.
• Laboratuvarlar test raporlarını, üçüncü şahıslara-kurumlara karşı göstereceği tarafsız bir kanıt olarak kullanabilir.
• Laboratuvarların çalıştıkları metotların doğruluğunun, ekipmanların işlevselliğinin ve ekibin teknik becerisinin değerlendirmesine imkan sunar.
• Laboratuvarların uyması gereken kalite standartlarını takip ederek laboratuvarın güncelliğini sağlar.

• Yeterlilik testlerini düzenleyen kuruluşlar (LGC) yılın belirli dönemleri test tarihlerini duyurarak testlere katılmak isteyen laboratuvarları davet eder.
• Laboratuvarlar, girmek istedikleri testlerin başvuru formlarını firmamıza ilettikten sonra test süreçlerine bağlı olarak örnekler, teste katılan dünya çapındaki tüm laboratuvarlara gönderilir.
• Laboratuvarlar test programında belirtilen adımlara, prosedürlere ve metotlara göre testlerini yapar ve sonuçları belirtilen zamana kadar sisteme kaydederler.
• PT’yi düzenleyen kuruluş, teste katılan laboratuvarların sonuçlarını değerlendirerek, sonuç raporlarını katılımcılara iletir.
• Yeterlilik testine katılan laboratuvarlara ait bilgilerin gizliliği, testi düzenleyen firma tarafından güvence altına alınmıştır.
• Laboratuvarlar kendi test sonuçlarını yalnızca kendilerine iletilen kod ile görüntüleyebilir.
• Yeterlilik testleri sonuçları, bir laboratuvarın performansını geçti/kaldı şeklinde değerlendirmez. Sonuçlar, laboratuvarlar arası istatistiksel verilere göre, rakamsal olarak ifade edilir. Bu rakamsal sonuç Z-skoru şeklinde raporlanır. Katılım sağlanan her bir ölçüm parametresi için bir Z-skoru hesaplanır. Bu Z-skor rakamsal değerlerine göre, laboratuvar katılımcıları arasında bir sıralama yapılır.